Archief
Familiearchief
Het archief van de familie Boissevain is onder nummer 394 ondergebracht bij het Stadsarchief Amsterdam, waar het kosteloos is in te zien. Het familiearchief beslaat circa 25 meter planklengte correspondentie, documenten en foto’s. Via een gedrukte inventaris in de Nederlandse taal, waarin alle stukken staan over de periode 1556 – 1992, is makkelijk toegang tot het archief te krijgen. Alle na 1992 toegevoegde stukken zijn uiteraard ook geregistreerd.
Bedrijfsarchief
Het bedrijfsarchief Boissevain is onder nummer 647 ondergebracht bij het Stadsarchief Amsterdam, waar het kosteloos is in te zien. Het bedrijfsarchief beslaat circa 10 meter planklengte documenten. Het archief vormt een afspiegeling van het handels- en scheepvaartbedrijf van de Amsterdamse Boissevains in de achttiende en negentiende eeuw.
Een korte schets van de belangrijkste archiefvormers staat hieronder.
Daniel (1772 – 1834)
De vader van Daniel, Gedeon Jeremie, was de eerste van de Boissevains die actief was als koopman. Daniel werd dan ook al jong op een handelskantoor geplaatst. Hij heeft verscheidene jaren met zijn oom en zwager Retemeyer samengewerkt. Op 23 maart 1812 begon hij voor zichzelf: toen werd de firma Boissevain & Co. opgericht. Daniel was gehuwd met Johanna Maria Retemeyer, de dochter van Gottlieb Johann Retemeyer en Maria van Wijk.
Gideon Jeremie (1796 – 1875)
De zoon van Daniel werd in 1816 opgenomen in het bedrijf en zou hierin werkzaam blijven tot 1868. Het ging de firma in de eerste jaren niet voorspoedig. Later verbeterde het economische klimaat en begon de omzet te stijgen. Gideon verlegde het accent van de werkzaamheden van de firma naar de handelsvaart en de assurantie. Gideons eerste en tweede echtgenote overleden kort na hun huwelijk; in 1830 hertrouwde hij met Maria van Heukelom. Zijn broers, die hierna genoemd worden, waren actief in de assurantie- en effectenhandel.
Daniel (1804 – 1878)
Lid en mede-oprichter van de firma de Gebroeders Boissevain, commissionairs in effecten (1836), en van de Nederlandsche Vereeniging van Assuradeuren (1858). Door zijn huwelijk met Caroline Louise Mollet zijn de archiefbescheiden van de familie Mollet ingekomen, waaronder het oudste archiefstuk: het bewijs van burgerschap van Genève van Claude Mollet uit 1556.
Eduard Constantin (1810 – 1885)
Nam als vrijwilliger deel aan de Belgische veldtocht. Hij behoorde tot de kringen van het Reveil. In deze beweging speelde ook zijn zwager Willem de Clercq een belangrijke rol. Ook Eduards echtgenote, Emma Nicholls, was lid van deze rechtzinnige groep. Dit in tegenstelling tot de meeste andere familieleden, die een minder uitgesproken opvatting hadden.
Jan (1836 – 1904)
Na enkele jaren werkzaam te zijn geweest in de rederij van zijn vader Gideon Jeremie, verwezenlijkte hij zijn plan voor een stoomvaartdienst op Nederlands-Indië door de oprichting van de Stoomvaart Maatschappij Nederland (1870). Ook bij de oprichting van de Amsterdamse Droogdok Maatschappij en de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (resp. 1877 en 1891) was zijn aandeel groot. Op tal van andere maatschappelijke terreinen vervulde Jan een meer of minder prominente rol (De archieven van de NSM en KPM bevinden zich in het Algemeen Rijksarchief te ‘s‑Gravenhage.).
Charles (1842 – 1927)
Redacteur en later hoofdredacteur van het Algemeen Handelsblad. Hij recenseerde en schreef boeken, maar het bekendst zou hij worden door zijn rubriek ‘Van dag tot dag’ in het Handelsblad, zijn betrokkenheid bij de Boerenoorlog in Zuid-Afrika en zijn polemieken met Abraham Kuyper.
Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie
De van verschillende leden van de familie afkomstige archiefbescheiden zijn in bewaring gegeven namens het familieverband Boissevain en overgebracht naar het Gemeentearchief tussen 1965 en 1992. Uit contacten met de familie is gebleken dat er ook in de toekomst nog delen aan toegevoegd zullen worden. Van een eerdere inventarisatie uit 1967 zijn de fiches niet gebruikt, omdat de wijze van ordenen en beschrijven niet overeenkwam met de momenteel gebruikelijke.
De nadruk bij dit familiearchief valt op de stukken die voortvloeien uit de activiteiten van de archiefvormers als privé-persoon, bijvoorbeeld brieven, gedichten, persoonlijke kasboeken, enzovoorts.
Zie voorbeelden van archiefstukken:
– Instructies voor de dienstboden en werkmeiden
– Kasboek van de huishoudelijke uitgaven
– Kasboekje van Charles (13 jaar)
De indeling van de inventaris is per echtpaar of individu, waarbij gekozen is voor het volgende schema:
Persoonlijk leven
Brieven
Personalia (stukken betreffende geboorte, huwelijk, eigendomsbewijzen en dergelijke)
Financiële aangelegenheden
Pennevruchten (gedichten, dagboeken en dergelijke)
Openbaar leven
Varia
Regeling van de nalatenschap
Stamboom
De stamboom van de familie Boissevain staat op Genealogie Online. Voor vragen en aanvullingen kunt u contact opnemen met het bestuur.
Groene boek
De drijvende kracht achter het onderzoek naar de familiegeschiedenis van de Boissevains is Barthold Hubert Boissevain (1890 – 1965) geweest.
Hij staat in de jaren ’30 aan de basis van het mededelingenblad voor de familieleden met allerlei genealogische nieuwtjes, de oprichting van het Familieverband, onderzoekingen in Franse archieven door archivaris H. Martin en – het meest bekend – het in 1937 gepubliceerde Stamboek der Boissevains. Dit prachtige – helaas in beperkte oplage gepubliceerde – boek wordt ook wel het groene boek genoemd, naar de kleur van het in linnen uitgevoerde omslag. Tegenover de titelpagina is het familiewapen groots in kleur afgebeeld. De tekst gaat uitvoerig in op de toen bekende bronnen met informatie over de voorouders in Frankrijk voor 1685. Vervolgens volgt een stamboom met beknopte biografische gegevens van de Boissevains en negen pagina’s met fotoportretten.
Nederlands Patriciaat (blauwe boekje)
In Den Haag is het Centrum voor familiegeschiedenis gevestigd, waar behalve eigen collecties ook die van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Geslachts- en wapenkunde in beheer zijn en de genealogische verzamelingen van het Rijk.
Hieronder is de systematiek gevolgd van de officiële stamboom, zoals die is afgedrukt in de publicatie Nederland’s Patriciaat 1988 (jaargang 72).
Lucas Boissavin dict Boussavy 1660-1705 NPII (publicatie)
Jérémie Bouissavy (Boissevin, Boissevain) 1702-1762 NP III (publicatie)
Gédéon Jérémie I 1741-1802 NP IV
….Daniël I 1772-1834 NP Va 45
……..Gideon Jérémie II 1796-1875 NP VI 48
…………Jan 1836-1904 NP VIIa 52
…………Charles 1842-1927 NP VIIb 67 (publicatie)
……..Daniël II 1804-1878 NP VIb 83
…………Gideon Maria 1837-1925 NP VIIc 88
…………Jacques Elie 1839-1918 NP VIId 90
…………Athanase Adolphe Henri 1843-1921 NP VIIf 93
…………Mijnhard Johannes 1845-1917 NP VIIg 97
…………Louis Daniël 1848-1916 NP VIIh 100
……..Edouard Constantin 1810-1885 NP VIc 102
…………Willem 1849-1925 NP VIIi 107
…………Daniel François 1856-1929 NP VIIj 118
……..Henri Jean Arnaud 1813-1891 NP VIe 122
…………Hieronimus 1849-1918 NP VIIl 123
…………Louis Daniël 1852-1921 NP VIIm 127
…………Ursul Philip 1855-1930 NP VIIn 130
….Henri Jean 1777-1823 NP Vb 133
……..Jean Henri Guillaume 1817-1870 NP VIf 136 (foto)
…………Willem Frederik Lamoraal 1852-1919 NP VIIp 138 (publicatie)
…………Auguste Charles Hugo 1864-1929 NP VIIq 144